Depressie

Voelt u zich vaak moe, neerslachtig, onrustig, schuldig en/of waardeloos? Heeft u nergens zin in en lijken de dagen eeuwen te duren? U bent niet de enige. Het Trimbos-instituut schat dat in Nederland bijna 20% van de volwassenen (18-64 jaar) ooit in het leven te maken krijgt met een depressie. 

Wat is een depressie?

Een depressie kenmerkt zich door een verlies van levenslust of een zwaar terneergeslagen stemming (neerslachtig) gedurende het grootste deel van de dag. Indien er sprake van een ernstige depressie is, heeft dit ook vaak een grote impact op de lichamelijke gezondheid en beperkt dit de levensverwachting. Bovendien heeft een depressie vervelende gevolgen voor bijvoorbeeld het gezinsleven of werk. Daarnaast is een depressie één van de belangrijkste oorzaken voor suïcidegedachten, -pogingen en suïcide.

Dysthyme stoornis

Een dysthyme stoornis lijkt veel op de bekende depressieve stoornis, maar de symptomen zijn minder in aantal en intensiteit. Bij sommige mensen is de sombere stemming chronisch. Wanneer de depressieve klachten tenminste twee jaar aanwezig zijn, spreken we van een dysthyme stoornis of dysthymie. Een dysthyme stoornis gaat gepaard met minder verschijnselen dan een ‘gewone’ depressie. De verschijnselen zijn ook minder intens. Lange perioden waarin iemand neerslachtig is, kunnen worden afgewisseld door korte perioden waarin het wat beter gaat. Wat een dysthyme stoornis zwaar maakt, is dat de klachten zo lang aanhouden en nooit helemaal weg zijn. Dit kan leiden tot behoorlijke beperkingen in het functioneren, zowel privé als op het werk.

Oorzaken depressie

De oorzaken en/of aanleiding(en) voor het ontstaan van een depressie zijn niet altijd aanwijsbaar. Meestal speelt een combinatie van biologische, sociale en psychologische factoren tegelijkertijd een rol, zoals genetische achtergrond, bepaalde gebeurtenissen in het leven (negatieve (jeugd)ervaringen, overlijden of het gemis van een dierbare. Maar ook verlies van werk of status, verhuizing, alcoholgebruik, persoonlijke kenmerken en de manier van denken (negatieve informatieverwerking van gedachten en overtuigingen) kunnen oorzaken zijn.

Symptomen depressie

Over het algemeen spreken we van een depressie wanneer u minstens twee weken, op dagelijkse basis, last heeft van onderstaande symptomen:

- somber of neerslachtig zijn
- minder plezier in het leven hebben
- verdrietig zijn en/of huilbuien hebben
- juist meer of minder eten
- slaapproblemen
- lusteloosheid
- vermoeidheid
- concentratieproblemen
- besluiteloosheid
- prikkelbaar zijn
- negatieve gedachten en een sterke neiging tot piekeren
- een gespannen gevoel hebben
- schuldgevoelens, hulpeloosheid en bezorgdheid 
- gevoel van wanhoop en angst
- aan zelfdoding denken
- negatief toekomstbeeld hebben
- gevoel van waardeloosheid en machteloosheid


Behandeling depressie

Een depressieve stemming of depressie verschilt van persoon tot persoon. Depressieve gevoelens kunnen sterk variëren in ernst, duur en de aard van de symptomen. Tijdens de behandeling van een depressie maken we gebruik van onderstaande, of een combinatie van onderstaande behandelingen. 

Problem Solving Treatment

De probleemoplossende therapie gaat er vanuit dat de symptomen die u vertoont veroorzaakt worden door alledaagse problemen. Met deze methode worden alledaagse kwesties systematisch en met gezond verstand aangepakt, waardoor de klachten die ze veroorzaken zullen afnemen. Problem Solving Treatment versterkt uw zelfmanagement door het ‘zelf’ plannen en uitvoeren van een gedragsverandering. Deze korte behandeling heeft aantoonbaar effect wanneer u last van depressieve gevoelens heeft en draagt significant bij aan het verbeteren van de kwaliteit van uw leven. Problem Solving Treatment kan ook worden gegeven door de huisarts of praktijkondersteuner GGZ. 

Cognitieve gedragstherapie (CGT)

Cognitieve gedragstherapie is een combinatie van gedragstherapie en gesprekstherapie. De therapie gaat ervan uit dat problemen beïnvloedt én in stand worden door gedachten en gedrag. De insteek van cognitieve gedragstherapie is klacht- en probleemgericht. Het betreft een vorm van therapie die u leert om anders tegen problematische situaties aan te kijken en er anders mee om te gaan. Het inzichtelijk maken van de herkomst van depressief gedrag (op het niveau van denken, doen, voelen) en de instandhouding van vermijdingsgedrag zijn belangrijke aspecten in de behandeling. Cognitieve gedragstherapie leert u via oefeningen en opdrachten anders te denken en te doen. Dit zorgt voor meer vrijheid en vermindering van depressieve gevoelens.

Wat kunt u zelf doen?

Om de symptomen van een depressie te verminderen zijn onderstaande zaken van groot belang:

- Geef toe: u bent eerder geneigd hulp te zoeken als u toegeeft dat u neerslachtig en/of depressief bent.
- Zorg voor structuur in uw dag: regelmaat helpt u om grip op uw leven te houden.  
- Beweeg regelmatig en zoek de buitenlucht op.
- Zorg voor een regelmatig slaap- en eetpatroon. 
- Blijf sociaal contact onderhouden.
- Onderneem ontspannende activiteiten.
- Schrijf het op. Schrijf in een dagboekje op wat er door uw hoofd ging voordat uw zich neerslachtig ging voelen.   

Gedragstherapie

In deze therapie staat het activeren van gedrag centraal: hoe iemand handelt, bepaalt in belangrijke mate ook hoe die persoon zich voelt. Op basis van een analyse helpt de behandelaar bij het zoeken naar het doorbreken van depressief gedrag en stimuleert hij/zij om de toepassing van nieuwe activiteiten toe te passen. Bij gedragstherapie ligt de nadruk op het wijzigen van (automatische) gedragspatronen die depressieve gevoelens uitlokken en in stand houden. Een kenmerk van een depressie is onder andere een overtuiging dat niks helpt en dat u uw eigen kunnen te laag inschat, u zult falen, of dat anderen weinig begripvol en afwijzend zullen reageren. Hierdoor ontstaat een neiging tot passief en inactief gedrag, wat weer tot gevolg heeft dat waardevolle en plezierige activiteiten niet gedaan en ervaren worden. In de behandeling zal de behandelaar u stimuleren tot gedrag dat een positieve uitwerking heeft op de depressie heeft.  

Interpersoonlijke Therapie (IPT)

Interpersoonlijke Psychotherapie (IPT) is een vorm van psychotherapie en is ontwikkeld voor de behandeling van stemmingsproblematiek (depressie). IPT is gebaseerd op de gedachte dat veranderingen in belangrijke relaties een depressie kunnen veroorzaken, indien u daar gevoelig voor bent. Het doel van de behandeling is een snelle oplossing vinden voor de problemen waar u tegenaan loopt. In de therapie wordt onderzocht hoe de contacten met uw naasten en/of andere belangrijke personen in uw leven verlopen. Daarna wordt gekeken hoe deze contacten bijdragen aan het ontstaan, of in stand houden van depressieve gevoelens. In de behandeling worden één of hooguit twee probleemgebieden uitgekozen om de behandeling op te richten. In de laatste fase probeert u te komen tot een nieuw toekomstperspectief..

E-health

Ter ondersteuning van de behandeling van een depressie maken wij gebruik van de E-health modules van therapieland
Behandeling van depressie in Emmen

Depressie

Depressie (depressieve stoornis) kent verschillende vormen, waarbij de mate van ernst kan variëren van een lichte, tot een matige-ernstige of ernstige depressie en ook het beloop kan variëren (zie Diagnostiek en monitoring en achtergronddocument Kenmerken van de doelgroep). De zorgstandaard maakt een onderscheid tussen preventieve interventies bij depressieve klachten (ook wel ‘minor depression’ genoemd) en behandeling van mensen met een diagnose in de categorie depressieve stoornissen volgens DSM-5. Dysthymie is volgens de DSM-IV een lichte depressieve stoornis die chronisch is. In de DSM-5 zijn de chronische depressieve stoornis en de dysthyme stoornis samengevoegd in de classificatie persisterende depressieve stoornis. Dysthymie in deze zorgstandaard verwijst naar een specificatie van de persisterende depressieve stoornis zoals beschreven in DSM-5 (d.w.z. persisterende depressieve stoornis met zuiver dysthym syndroom). De gevolgen van een depressieve stoornis kunnen groot zijn, ook bij een lichte of matig-ernstige depressie of dysthymie.

Oorzaken

De oorzaak of aanleiding voor het ontstaan van een depressie is niet altijd aanwijsbaar. Oorzaken zijn niet altijd bekend en kunnen ook niet altijd gericht behandeld worden. Meestal speelt een combinatie van biologische, sociale en psychologische factoren tegelijkertijd een rol (zie ook achtergronddocument Riscofactoren voor het ontwikkelen en in stand houden van een depressie), zoals genetische achtergrond, bepaalde gebeurtenissen in het leven (negatieve (jeugd)ervaringen, overlijden of gemis van een dierbare, verlies van werk of status, verhuizing, etc.), alcoholgebruik, persoonlijke kenmerken (de manier van omgaan met emoties, emotieregulatie) en cognitieve stijl (negatieve informatieverwerking van gedachten en overtuigingen). Ook kunnen er lichamelijke oorzaken zijn, zoals hypothyroïdie, dementie, de ziekte van Parkinson, een doorgemaakt hartinfarct, somatisch onverklaarde klachten of chronische pijnklachten. Vaak spelen meerdere uitlokkende factoren of omstandigheden tegelijkertijd een rol (zie ook achtergronddocument Risicofactoren voor het ontwikkelen en in stand houden van een depressie). Transdiagnostische kernmerken zoals persoonlijke kenmerken (de manier waarop je met situaties en emoties omgaat, emotieregulatie) en informatieverwerking (in de vorm van negatieve gedachten en overtuigingen) spelen een rol. Deze stressoren zijn veelal levensfase-gebonden. De behandeling zet meestal in op de klachten passend bij de depressie en gaandeweg de behandeling kunnen een of meerdere oorzakelijke factoren duidelijk worden. Het is vanaf de start van de behandeling van belang de behandeling goed te laten aansluiten op het persoonlijke verhaal. Als er duidelijke stressverhogende psychosociale factoren meespelen wordt soms bijvoorbeeld een psychosociale behandeling meteen ingezet ten behoeve van het voorkomen of draaglijk maken van aan depressie bijdragende factoren (zie Psychosociale behandeling).

Behandeling depressie

Cognitieve gedragstherapie (CGT). CGT is voortgekomen uit gedragstherapie en cognitieve therapie. In de therapie ligt de nadruk soms meer op de manier van denken en interpreteren, soms meer op de manier van doen en laten. Het opsporen en verwerken van nare ervaringen uit het verleden kan een onderdeel zijn in de behandeling. Evenals ‘problem solving therapy’, waarbij men leert om problemen in het hier op gestructureerde wijze op te lossen. De insteek is klacht- of probleemgericht, maar ook gericht op het voorkomen van terugval en de therapeut werkt vaak met oefeningen en huiswerk. Het inzichtelijk maken van de herkomst van depressief gedrag (op het niveau van denken, doen, voelen) en de instandhouding van vermijdingsgedrag zijn belangrijke aspecten in de behandeling. Onderdeel daarvan is dat men leert te reflecteren op wat het gevolg is van eigen gedrag, direct en later, bij zichzelf en bij de ander. En dat men inziet wat geprobeerd wordt om te voorkomen, nu en in de toekomst, bij zichzelf en bij de ander. Een onderdeel van de therapie is het bewerken van automatische negatieve gedachten, bijvoorbeeld over zichzelf, over de ander, of over wat er zal gebeuren, of over de impact van eigen gedrag. Uiteindelijk zal de patiënt meer positieve en functionele leefregels leren.

Gedragstherapie. In deze therapie staat het activeren van gedrag centraal. Op basis van een analyse helpt de behandelaar bij het zoeken naar het doorbreken van depressief gedrag en stimuleert hij/zij om de toepassing van nieuwe activiteiten toe te passen. Bij gedragstherapie ligt de nadruk op het wijzigen van (automatische) gedragspatronen die depressieve gevoelens uitlokken en in stand houden. Kenmerken van een depressie zijn onder andere een overtuiging dat niks helpt en dat men het eigen kunnen te laag inschat, of zal falen, of dat anderen weinig begripvol en afwijzend zullen reageren. Hierdoor ontstaat een neiging tot passief en inactief gedrag, wat weer tot gevolg heeft dat waardevolle en plezierige activiteiten niet gedaan en ervaren worden. In de behandeling zal de therapeut de cliënt stimuleren tot gedrag dat een positieve uitwerking heeft. 

Interpersoonlijke therapie. Deze therapie (IPT) gaat uit van het idee dat veranderingen in belangrijke relaties een depressie kunnen uitlokken bij mensen die daar gevoelig voor zijn. In de therapie wordt onderzocht hoe de contacten met belangrijke anderen in uw omgeving verlopen. Daarna wordt gekeken hoe deze contacten bijdragen aan het ontstaan, of in stand houden van depressieve gevoelens. Het kan bijvoorbeeld zijn dat de patiënt het moeilijk vindt om conflicten aan te gaan en zijn mening te geven. Hierdoor kan hij zich steeds meer gaan ergeren en/of terugtrekken uit contacten. Isolatie en depressieve gevoelens kunnen daardoor verergeren. In de behandeling worden één of hooguit twee probleemgebieden uitgekozen om de behandeling op te richten. In de laatste fase probeert me te komen tot een nieuw toekomstperspectief.

Problem Solving Treatment. Deze korte psychotherapeutische behandeling heeft aantoonbaar effect bij mensen met een depressie en draagt significant bij aan het verbeteren van de kwaliteit van leven. De behandeling is vooral ontwikkeld voor patiënten met langer durende psychische klachten die samenhangen met onopgeloste problemen in het dagelijks leven. De cursorische methode leert mensen (opnieuw) probleemoplossende vaardigheden aan en beslaat maximaal zes gesprekken. PST versterkt zelfmanagement van de patiënt door het ‘zelf’ plannen en uitvoeren van een gedragsverandering (ref). PST kan worden gezien als een vorm van psychotherapie. PST kan ook worden gegeven door de huisarts of POH-GGZ (dit wordt dan geen psychotherapie genoemd).

Super Psycholoog NIP Psycholoog Basis GGZ Emmen Groningen
Het Nederlands Instituut van Psychologen (NIP) is met ruim 13.000 leden de grootste beroepsvereniging van psychologen in Nederland. De vereniging behartigt de belangen
Bert Super NVGZP psycholoog emmen en groningen
NVGzP staat voor Nederlandse Vereniging Gezondheidszorgpsychologie en haar specialismen. NVGzP is eind 2012 opgericht en telt inmiddels circa 3.200 leden.
Keurmerk bert super psycholoog emmen en groningen
Het Keurmerk Basis GGZ is een eenduidig kenmerk voor kwaliteit in de Basis GGZ. Een psycholoog laat met het keurmerk zien dat hij zich extra inspant voor de juiste zorg
BIG register voor GZ psychologen
Het BIG-register is een Nederlands register waarin een aantal beroepsgroepen in de gezondheidszorg zijn opgenomen. Hieronder valt ook de GZ psycholoog.